Przejdź do treści 
Wytrzymała wiata przystankowa to połączenie odpowiednio zaprojektowanej konstrukcji i materiałów, które radzą sobie z korozją, skrajnymi temperaturami oraz aktem wandalizmu. W praktyce najpewniejszą parą okazują się wzmocniona stal ocynkowana ogniowo i szkło hartowane. Poniżej znajdziesz przewodnik, jak wycisnąć z nich maksimum trwałości i zminimalizować przyszłe koszty serwisu.
Z czego stawiać wiatę przystankową – Dlaczego stal ocynkowana, a nie „zwykła” stal malowana?
Stal sama w sobie ma świetne parametry wytrzymałościowe, lecz szybko koroduje. Warstwa farby chroni metal wyłącznie mechanicznie — wystarczy rysa, by wilgoć dostała się pod powłokę i zapoczątkowała korozję. Cynk działa inaczej: tworzy barierę elektrochemiczną, która chroni stal nawet wtedy, gdy powłoka zostanie miejscowo uszkodzona. Ocynkowanie ogniowe według normy PN-EN ISO 1461 gwarantuje grubość warstwy 70–85 µm. Odpowiada to ponad dwudziestu latom ochrony w środowisku miejskim (klasa korozyjna C3).
Warto iść krok dalej i zastosować system duplex, czyli lakier proszkowy nakładany na gorący ocynk. Lakier nie tylko blokuje kontakt cynku z powietrzem, wydłużając jego żywotność, lecz także umożliwia dopasowanie koloru wiaty do identyfikacji wizualnej miasta lub przewoźnika. Współczynnik LCC (life-cycle cost) konstrukcji duplex jest o 15–30 % niższy niż w przypadku samej stali malowanej. Pzeglądy ograniczają się do mycia i bieżących retuszy zamiast cyklicznego piaskowania i malowania całej powierzchni.
Projektowanie profili i połączeń
Ocynkowana stal będzie tak mocna, jak pozwala na to geometria. Najlepszą praktyką jest stosowanie zamkniętych profili prostokątnych lub rurowych o grubości 3–5 mm; sztywna, zamknięta sekcja utrudnia wilgoci wnikanie do wnętrza. Spawanie powinno odbywać się przed cynkowaniem, z pełnym przetopem — wtedy cynk wypełnia także strefę spoiny i eliminuje tzw. „zimne zakątki” podatne na rdzę. Jeśli konstrukcja musi być modułowa, wybierz śruby ze stali nierdzewnej A2 lub A4 i zostaw odpływy kondensatu w najniższych punktach ramy.
Z czego stawiać wiatę przystankową Szkło hartowane – niewidzialna tarcza
Przez lata standardem w wiatach były płyty z poliwęglanu litego, który dobrze znosi uderzenia, lecz łatwo się rysuje i matowieje pod wpływem UV. Dzisiejsze miasta wymagają czegoś trwałego wizualnie, dlatego coraz częściej stawia się na szkło hartowane ESG zgodne z PN-EN 12150. Hartowanie w piecu podnosi wytrzymałość powierzchniową nawet pięciokrotnie – szyba 8 mm znosi uderzenie kamieniem, a gdy w końcu pęknie, rozpada się na drobne, tępe granulki, minimalizując ryzyko skaleczenia.
Dodatkowym atutem jest odporność na wysokie temperatury: szkło hartowane wytrzymuje różnicę około 200 °C między dwoma punktami tafli, co chroni je przed pęknięciami termicznymi w gorącym słońcu. Aby podnieść bezpieczeństwo jeszcze bardziej, można zahartowaną szybę zalaminować folią PVB — powstaje wtedy szkło VSG/ESG, które po rozbiciu wciąż pozostaje w ramie, zniechęcając wandali do dalszej destrukcji.
Montaż: stal i szkło w duecie
Najczęściej stosowane rozwiązanie to rama stalowa z rowkami maskującymi i uszczelkami z EPDM, które elastycznie „chwytają” szkło, kompensując rozszerzalność cieplną metalu. W trakcie montażu ważne jest utrzymanie szczeliny 2–3 mm wokół szyby i zastosowanie przekładek dystansowych z tworzywa, aby szkło nie dotykało stalowej krawędzi — toczenie metalu po szybie w czasie drgań mogłoby spowodować mikropęknięcia.
Jeśli witryna ma pełnić funkcję gabloty reklamowej, rozważ profil o większej głębokości, który pozwoli umieścić moduł LED i instalację przewodów wewnątrz konstrukcji, bez narażania ich na warunki atmosferyczne.
Ochrona przed wandalizmem
Jak sprawić, by wandalowi odechciało się prób?
- Test młotka. zadbaj, aby próby wytrzymałościowe zakładały uderzenie 50 J w dowolny punkt tafli (norma EN 12600 klasa 1(B)1).
- Antygraffiti. na stal zaaplikuj bezbarwny lakier PU z dodatkiem PTFE; zmyjesz spray gorącą wodą pod niskim ciśnieniem.
- Monitoring pasywny. uchwyt na kamerę IP lub miejsce na czujnik wibracji przewiduj w projekcie — retrofit jest droższy niż fabryczne gniazdo.
Pamiętaj, że najbardziej odporna konstrukcja traci sens, gdy stanie w miejscu słabo oświetlonym i poza wzrokiem przechodniów. Lokalizacja w pobliżu latarni i ciągów pieszych ogranicza szkody o ponad 70 %.
Konserwacja — minimum wysiłku, maksimum efektu
Przy wzmocnionej stali ocynkowanej i szkle hartowanym harmonogram czynności serwisowych sprowadza się do:
- mycia konstrukcji miękką szczotką i roztworem neutralnego detergentu raz na kwartał,
- wizualnego przeglądu powłok lakierniczych co rok,
- punktowego retuszu drobnych obcierek (papier ścierny + podkład + spray) w ciągu 24 h od zgłoszenia,
- wymiany pojedynczych paneli szklanych w systemie modułowym bez demontażu całej wiaty.
Tak krótka lista to efekt inwestycji w trwałe materiały. W perspektywie 20 lat oszczędzasz na roboczogodzinach, wysyłce ekip i utylizacji odpadów lakierniczych.
Z czego stawiać wiatę przystankową – Ekologia i estetyka w standardzie
Korzyści ze stali ocynkowanej i szkła hartowanego nie kończą się na trwałości. Oba materiały można w 95 % poddać recyklingowi, a powłoka duplex nie zawiera rozpuszczalników lotnych. Dzięki temuu wpisuje się w strategie ESG samorządów. Szkło zachowuje przejrzystość przez dekady, więc nowoczesna wiata nie będzie „szarzeć” z upływem czasu. Wizerunek miasta pozostanie świeży bez kolejnych budżetów na renowację.
Z czego stawiać wiatę przystankową – Podsumowanie
Jeśli celem jest wiata przystankowa, która przetrwa miejską codzienność bez ciągłych napraw. Postaw na gorąco ocynkowaną, lakierowaną stal w roli szkieletu i hartowane szkło laminowane jako wypełnienie ścian i tylnej fasady. Dodaj kilka detal. Profile zamknięte, nierdzewne łączniki, uszczelki EPDM, warstwę antygraffiti a zyskasz konstrukcję, której nie straszne ani sól drogowa, ani nocny wandal z kamieniem. To inwestycja, która zwróci się nie w kolejnych przetargach naprawczych, lecz w braku konieczności ich ogłaszania.